Choć pozornie niepraktyczne, skalne miasto Manazan (Turcja) rozciąga się na pięć pięter przez 3 kilometry klifów, a przed wiekami było w pełni funkcjonującym miastem. Skomplikowana seria jaskiń i tuneli mieściła świątynie, magazyny, domy rodzinne, a nawet cmentarze, wszystkie wysoko nad ziemią, na klifie. Miasto to było Europejską Stolicą Kultury 2019. W 1993 roku miasto Matera zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W Materze można znaleźć ośrodek Włoskiej Agencji Kosmicznej (ASI). Najbardziej popularne muzeum w Materze to tzw. Sassi in Miniatura, a jest to makieta miasta, która ma 12 m 2. Można na niej zobaczyć Włochy 9 lipiec 2018. Mapa Matera i okolice. Kraków - San Gimignano - Volterra - Siena - Montepulciano - Pienza - Val di Orcia - Saturnia - Pitigliano - Asyż - Perugia - Sirolo - San Marino - Urbino - Ankona - Lignano Sabbiadoro Kraków - Rimini - Termoli - Bari - Polignano a Mare - Monopoli - Ostuni - Locorotondo - Alberobello - Lecce - Torre San Giovani - Otranto - Gallipoli - Matera Tłumaczenia w kontekście hasła "miasto Włochy" z polskiego na angielski od Reverso Context: W 1951 miasto Włochy zostało przyłączone do Warszawy jako część dzielnicy Ochota. Prachovské skály (Prachowskie Skały) – skalne miasto w Czeskim Raju. Zwiedzając Czeski Raj, nie można pominąć tego miejsca. Mówi się, że obok terenu Hruboskalsko, Prachovské skály są najciekawszym i najpopularniejszym celem pieszych wycieczek. Statystyki są proste: 2 pętle szlaków, 5 km ścieżek, 10 punktów widokowych, 2848 Skalne Miasto z dziećmi. 2. Do zwiedzania Dolnego Śląska chyba nie trzeba nikogo zachęcać. Moje województwo jest wprost usłane atrakcjami turystycznymi. Warto w trakcie wycieczki zboczyć trochę z trasy i udać się dalej na południe, tuż za granicę z Czechami i zawitać w Skalnym Mieście. W tym wpisie opiszę Skalne Miasto, które Teplickie Skały w Czechach- trasa po skalnym mieście: długość, czas zwiedzania, trudność. Teplickie Skały w Czechach – opis szlaku z dzieckiem. Zamek Strzemię – Hrad Střemen: ponad 300 schodów! Skalna Brama. Najpiękniejsze miejsca w Teplickich Skałach – rozpoczynamy najładniejszy odcinek trasy. Skalny wąwóz Syberia. Naukowcy nie są zgodni kiedy tutejsze zbocza zostały zasiedlone po raz pierwszy. Być może 12.000 lat temu, a może dużo później. Być może na początku jaskinie te były zamieszkałe jedynie sporadycznie. Faktem jest, że sama Matera, jako pełnoprawne miasto, powstało w trzecim wieku p.n.e., co samo w sobie jest już niezłym wynikiem. Majestatyczne kilkusetmetrowe masywy skalne, z usadowionymi na szczytach wiekowymi klasztorami (monastyrami), wyglądającymi, jakby były zawieszone w chmurach. W przeszłości klasztory były miejscem, w którym kształtowała się prawosławna literatura oraz sztuka. Dbano tutaj także o zachowanie tożsamości narodowej Greków. MAPA NAJWAŻNIEJSZYCH PUNKTÓW NA SASSI. Matera to niezwykłe miasto, którego nie można pominąć zwiedzając tę część Włoch. Nie bez powodu Sassi wpisano na listę światowego Dziedzictwa UNESCO. W żadnym innym miejscu w Europie nie zobaczycie podobnego miejsca ani nie poznacie podobnej – jakże smutnej i przejmującej historii. Gdqc. Matera, Włochy. Jak James Bond i „Nie czas umierać” odmienili oblicze miasta jaskiń sprzed 9 tys. lat? James Bond wrócił na ekrany w nowym filmie „Nie czas umierać”, przyjętym ciepło przez krytyków i publiczność. To już dwudziesta piąta część przygód agenta 007 i... 18 października 2021, 13:33 Comic Con 2022 San Diego – gdzie obejrzeć online, kto wystąpi i o jakich produkcjach otrzymamy informacje? Sprawdźcie Comic Con to jedno z najważniejszych wydarzeń popkulturowych roku, które powróciło po dwóch latach przerwy do San Diego w formie fizycznej. O jakich produkcjach... 21 lipca 2022, 11:06 mat. infor. „Kino na wakacje, taniej przez aplikację” – akcja sieci Helios! Lato tego roku obfitować będzie w moc wakacyjnych premier. Poza fantastycznymi filmami w przeróżnych gatunkach, Helios przygotował dla swoich widzów także... 21 lipca 2022, 9:57 Gdzie jechać w brzydką pogodę? Ciekawe atrakcje pod dachem i pomysły na spędzenie czasu z rodziną Pogoda lubi płatać nam figle. Jeżeli wasze plany o spędzeniu czasu na świeżym powietrzu pokrzyżowały nagle silny wiatr i ogromna ulewa - nie martwcie się i nie... 19 lipca 2022, 9:45 Najnowszy film z Emmą Thompson ma pomóc kobietom uwolnić swoje skrywane pragnienia i fantazje erotyczne 15 lipca wszedł do kin najnowszy film z Emmą Thompson, „Powodzenia, Leo Grande”. Tym razem aktorka znana z „Powrotu do Howards End” oraz „Rozważnej i... 15 lipca 2022, 11:54 „Stranger Things”. Gofry Nastki, pizza hawajska i kawa Hoppera. Co jedzą bohaterowie serialu Netflixa? Nadprzyrodzone zjawiska, ciekawe postaci i pieczołowicie oddany klimat lat 80. XX wieku to właśnie serial Netflixa „Stranger Things”. Znajdziemy tutaj również... 1 lipca 2022, 10:30 ROZRYWKA W jakiej kolejności oglądać Gwiezdne Wojny? Sprawdź wszystkie produkcje Star Wars i kolejność, w jakiej najlepiej je zobaczyć! Marka Star Wars ma na całym świecie miliony fanów, którzy mogą cieszyć się obecnie sporą ilością filmów i seriali w uniwersum Georga Lucasa. Gdzie i w jakiej... 20 czerwca 2022, 15:06 Czy gry wideo sprawiają, że dzieci są mądrzejsze? Te badania zainteresują rodziców. Jaki wpływ na IQ mają gry i na co warto uważać? Dzieci już od najmłodszych lat spędzają sporo czasu przed ekranem: oglądając bajki i filmy, rozmawiając przez internet za pomocą komunikatorów, przeglądając... 14 czerwca 2022, 10:14 Morskie Oko: trasa, parking, kamery. Radzimy, jak dostać się na Morskie Oko, ile kosztują bilety, ile się idzie i co warto zobaczyć Morskie Oko to jedna z najpopularniejszych atrakcji polskich Tatr. Piękne, polodowcowe jezioro w otoczeniu wyniosłych szczytów, malownicza trasa spacerowa,... 7 czerwca 2022, 12:33 Top 10 – Najwięksi twardziele kina. Kultowe postacie z filmów, które nie muszą być superbohaterami, aby siać postrach wśród przeciwników W kinie nie brakuje twardzieli, którzy bez super mocy są w stanie stawić czoła nawet najgroźniejszym przeciwnikom. Oto 10 najbardziej kultowych postaci kina... 5 czerwca 2022, 21:59 Rozpoznaj superbohatera po atrybutach – dziecinnie proste, ale czy podołasz? (Quiz) W czasach popularności filmów superbohaterach nie trzeba być fanem komiksów (ale nie zaszkodzi), aby orientować się wśród popularnych osobowości tego... 3 czerwca 2022, 12:36 Wielki sukces polskiej reżyserki w Nowym Jorku. Małgorzata Szumowska wyreżyserowała film z Naomi Watts w roli głównej Na polskie ekrany wchodzi najnowszy film Małgorzaty Szumowskiej, „Infinite Storm”. Polsko-brytyjską koprodukcję będzie można oglądać w kinach od 27 maja. Na... 25 maja 2022, 23:31 Nieudane ekranizacje gier - tak złe, że aż kultowe. Kiepskie adaptacje filmowe, które zdobyły status kultowych i sentyment graczy Niestety, większość ekranizacji gier nie można zaliczyć do grona udanych. Są jednak takie filmy na podstawie gier, które pomimo wątpliwych walorów stały się... 20 maja 2022, 14:58 Top 10 Kultowe i silne bohaterki filmów – z nimi lepiej nie zadzierać Nie tylko mężczyźni w kinie robią wrażenie, bowiem silnych i kultowych bohaterek filmów jest już spore grono, a kolejnych wciąż przybywa. Oto przedstawicielki... 9 maja 2022, 14:04 Magiczna „Kuchnia Hogwartu” na cześć Harry’ego Pottera. Sprawdź przepisy na 36 karaluchów i czerwone ciasto 2 maja przypada Międzynarodowy Dzień Harry'ego Pottera. Jest to związane z ostatecznym pokonaniem Voldemorta przez popularnego czarodzieja. Obecnie nie ma już... 2 maja 2022, 10:33 mat. infor. Multikino Atrium Reduta na filmowej mapie Warszawy W dzielnicy Ochota pojawiło się szóste warszawskie Multikino, które oferuje widzom bilety na seanse w najkorzystniejszej cenie gwarantując jednocześnie... 27 kwietnia 2022, 10:37 Sonic The Hedgehog 2 już jest! Jakie ma recenzje i czy warto go obrzejrzeć? Kiedy premiera Sonic The Hedgehog 3? Pomimo początkowych problemów, film Sonic odniósł wystarczający sukces, aby doczekać się kolejnych odsłon. W dodatku w postaci nie jednego, ale dwóch następnych... 26 kwietnia 2022, 14:10 Kim jest Anna Delvey, kontrowersyjna oszustka z serialu Netfliksa? Poznaj Annę Sorokin Anna Sorokin stała się bohaterką serialu na Netfliksie „Kim jest Anna?”. Kobieta przez kilka lat udawała bogatą dziedziczkę, posługując się nazwiskiem „Anna... 22 kwietnia 2022, 9:45 Gratka dla miłośników „Przyjaciół” i Harry'ego Pottera. Niesamowite kawiarnie inspirowane filmami i serialami W Toruniu odwiedzisz kawiarnię rodem z serialu „Przyjaciele”, a w Krakowie poczujesz magię Harry'ego Pottera. Do Jaworzna będą mogli wyruszyć fani twórczości... 15 kwietnia 2022, 9:33 Najgorętsze filmowe nowości VOD. "Batman", "Furioza" i inne kinowe hity 2022, które trzeba obejrzeć w domu! Platformy VOD właśnie przeżywają swój rozkwit i mnożą się niczym grzyby po deszczu. Ma to swoje plusy, bowiem platformy muszą walczyć o widzów i kuszą ich coraz... 13 kwietnia 2022, 15:37 Co zobaczyć w 2022 roku w Polsce? Oto nowe atrakcje turystyczne! Poznaj niezwykłe miejsca Choć pandemia koronawirusa nie zachęca do dalekich podróży, to jednak turystyka krajowa ma wiele do zaoferowania. W 2022 r. czekają na nas nowe atrakcje... 13 marca 2022, 19:03 Matera — niezwykłe skalne miasto OD NASZEGO KORESPONDENTA WE WŁOSZECH JAKIEŚ 50 lat temu owo dziwne osiedle przypominało niektórym piekło z poematu Dantego, toteż władze wyeksmitowały mieszkańców. Obecnie osada została znów częściowo zasiedlona i od niedawna znajduje się nawet na liście światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, objętej patronatem Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO). O czym tu mowa? I dlaczego wspomniane osiedle zostało z czasem tak odmiennie ocenione? Odpowiedź na pierwsze pytanie jest prosta: chodzi o osiedle Sassi (po włosku dosłownie „Skały”) w mieście Matera, leżącym na południu Włoch, tuż nad „obcasem” włoskiego „buta”. Ale żeby odpowiedzieć na drugie pytanie, musimy zrozumieć, czym jest Sassi, i poznać trochę jego historię. Zapraszamy więc na wspólną wycieczkę krajoznawczą do Sassi. Pisarz Guido Piovene zalicza Sassi do „najbardziej zachwycających krajobrazów włoskich” i nazywa je wprost „niesamowitą atrakcją”. Aby zobaczyć całą panoramę, idziemy do naturalnego punktu obserwacyjnego wznoszącego się nad głębokim wąwozem. Naprzeciw nas, po drugiej stronie parowu, leży miasto Matera. W olśniewającym letnim słońcu widzimy domy przyklejone do skał — sprawiają wrażenie, jakby wyrosły jeden na drugim. Pomiędzy nimi wąskie uliczki prowadzą aż na dno wąwozu, tworząc plątaninę przypominającą stopnie olbrzymiego amfiteatru. W ścianie wąwozu dostrzegamy liczne otwory, które są lub były mieszkaniami. Tak w największym skrócie przedstawia się Sassi — miasteczko wykute w skale! Świat jak z bajki Chcąc dotrzeć do Sassi — dawnego centrum Matery — musimy przejść przez nowoczesne dzielnice, pełne ulicznego ruchu i zgiełku. Wchodząc do starego miasta, czujemy się jak na zakręcie czasu — ogarnia nas bajkowa atmosfera, w której bezład współczesności powoli ustępuje miejsca obrazom z minionych wieków. Nie spodziewajmy się jednak, iż na spotkanie wyjdą nam jaskiniowcy. Oryginalnych starożytnych grot też już prawie nie widać, gdyż u ich wejść dobudowano wapienne ganki, a nawet całe domy, w różnych stylach charakterystycznych dla średniowiecza, baroku i współczesności. W czasie spaceru widoki ukazujące się naszym oczom zmieniają się jak w kalejdoskopie. Zdaniem archeologów kilka tysięcy lat temu osiedliły się w tym rejonie grupy nomadów będących najprawdopodobniej pasterzami. Liczne naturalne jaskinie rozsiane po okolicy dawały schronienie przed żywiołami i drapieżnikami. Wkrótce w wielu grotach zagospodarowali się ludzie. Odkrycia archeologiczne sugerują, że od tego czasu ów teren był stale zamieszkany. Jednakże samo Sassi zaludniało się stopniowo. W czasach grecko-rzymskich istniała niewielka osada w górnej części stoku, gdzie dziś znajduje się centrum starego miasta. Jak pisze Raffaele Giura Longo, w tym starożytnym okresie rozciągały się tu „dwie dziewicze doliny, dwa parowy opasujące wzgórze, na którym zbudowano najstarszą część miasta, i wznoszące się nad stromą ścianą wąwozu; nie były zamieszkane, lecz (...) pokryte bujną roślinnością”. Od wczesnego średniowiecza, gdy zaczęto systematycznie wydobywać miękki wapień i wykorzystywać go do budowy dróg, placów i domów, Sassi zaczęło nabierać swego charakterystycznego wyglądu. Potrzebne były domy, pomieszczenia dla zwierząt i do prac związanych z hodowlą, takich jak produkcja serów. Niemniej głównym zajęciem mieszkańców była uprawa ziemi. Na szerokich tarasach wykutych w stoku głębokiego parowu poniżej Sassi powstały ogrody warzywne. Ślady po tych półkach skalnych można oglądać do dziś. Życie towarzyskie toczyło się tu głównie na podwórzach okolonych kilkoma gospodarstwami. Imponujący system gromadzenia wody Można powiedzieć, że historia Sassi to dzieje ciągłej walki, a zarazem symbiozy człowieka ze skałą i wodą. Z jednej strony opadów nigdy nie było za dużo, a z drugiej w porze deszczowej woda wymywała ziemię uprawną z tarasów — przygotowywanych z tak ogromnym wysiłkiem — i unosiła ją w dół po stoku. Dlatego mieszkańcy Sassi dostrzegli potrzebę wybudowania kanałów umożliwiających zbieranie deszczówki. Ale jak i gdzie można ją było gromadzić? Na tarasach zbudowano szczelne cysterny. Za pomocą sieci kanałów i rowów odprowadzano całą wodę do cystern, które najpierw służyły głównie do celów rolniczych. Zdaniem architekta Pietra Laureana ich liczba „znacznie przewyższająca liczbę zamieszkanych jaskiń lub zbiorników potrzebnych na wodę pitną” dowodzi, że „cysterny w Sassi początkowo stanowiły imponujący system gromadzenia wody do nawadniania”. System ten dostarczał też pod dostatkiem wody pitnej, co w miarę powiększania się miejscowej społeczności było coraz ważniejsze. Z tego powodu zastosowano pomysłowe rozwiązanie. Cysterny zostały połączone — zarówno na jednym poziomie, jak i na różnych tarasach. „Działały jak niezwykły system filtracyjny, gdyż woda, przepływając z jednej cysterny do drugiej, stopniowo się oczyszczała”. Następnie można jej było naczerpać z którejś ze studni rozsianych po Sassi. Otwory niektórych z nich istnieją do dziś. Tak duże zapasy wody na suchym skądinąd terenie należały do rzadkości. Dom w skale Podążając w dół schodami i labiryntem wąskich uliczek, zauważamy, że te starożytne domostwa zostały rozmieszczone na obniżających się poziomach, toteż często stąpamy po dachach domów, których wejścia znajdują się na niższym tarasie. Miejscami takich pięter jest nawet dziesięć. Człowiek mieszka tu w bliskim kontakcie ze skałą. Nazwa „Sassi” pojawia się już w XIII-wiecznych dokumentach. Zatrzymujemy się przed jednym z domów. Wyszukana i stosunkowo nowoczesna elewacja nie powinna nas mylić, gdyż do oryginalnego ganku w późniejszych czasach dobudowano z wapienia nową część. To typowy dom w Sassi. Po przejściu przez próg schodzimy po kilku stopniach do dużego pokoju, stanowiącego niegdyś centrum życia rodzinnego. Parę dalszych stopni w dół prowadzi do kolejnego pomieszczenia, za którym znajduje się jeszcze jedno. Niektóre są zaadaptowanymi cysternami — w suficie zamurowano wlot napływającej wody, a w ścianie skalnej wykuto wejście. W najdalszych izbach trzymano kiedyś zwierzęta juczne, a rodzina mieszkała w pokojach najbliższych wejścia. Światło i powietrze dostawało się przez duży otwór znajdujący się nad drzwiami. Oczywiście obecnie mieszkańcy Sassi już nie trzymają zwierząt w domach! Wiele mieszkań znajduje się poniżej poziomu ulicy. Dlaczego? Ponieważ wejście i niektóre skalne domy są lekko nachylone, dzięki czemu można wykorzystać promienie słoneczne. Zimą, gdy słońce przemieszcza się najniżej nad horyzontem, promienie wpadały do domu, oświetlając go i ogrzewając; latem natomiast zatrzymywały się na progu, a wnętrze pozostawało chłodne i wilgotne. Na tylnej ścianie zwiedzanej groty dostrzegamy wydrążoną niszę z kilkoma „półeczkami”. Jest to zegar słoneczny, wskazujący ruch słońca w ciągu roku. Kiedy wychodzimy na zewnątrz, ogarnia nas dziwne uczucie. Chłód panujący w jaskini spowodował, że zupełnie zapomnieliśmy o letnim upale na zewnątrz! Upadek i renowacja Zapomnijmy jednak o bajkowym świecie — Sassi przeszło znaczne przeobrażenia. Chociaż przez wieki stanowiło zwarte, dość dobrze funkcjonujące osiedle, w XVIII stuleciu nastąpiły zmiany. Nowe budynki i ulice zakłóciły sprawny system gospodarki wodnej, utrudniając regularne usuwanie ścieków. W rezultacie rozpanoszyły się choroby. Co więcej, przemiany gospodarcze w tym regionie stale pogłębiały ubóstwo chłopskich rodzin zamieszkujących osiedle, w którym było coraz tłoczniej. Stopniowy upadek tej pięknej niegdyś okolicy zdawał się nieunikniony. Chcąc rozwiązać problem raz na zawsze, na początku lat pięćdziesiątych naszego stulecia władze podjęły decyzję o wysiedleniu Sassi. Przeszło 15 000 mieszkańców Matery mających tu domy wyprowadzało się z prawdziwym bólem serca, zwłaszcza gdy zrywały się mocne więzy sąsiedzkich przyjaźni. Jednakże wielu jest zdania, iż to niezwykle malownicze miasto trzeba ocalić. Toteż dzięki owocnym pracom renowacyjnym Sassi jest powoli odnawiane i ponownie zasiedlane. Obecnie sporo turystów pragnie odetchnąć atmosferą starożytnych placów i krętych uliczek Sassi. Jeżeli kiedyś zawitasz do tej części świata, może odwiedzisz to wielowiekowe miasto, które wyrosło ze skał? [Ilustracje na stronach 16, 17] 1) Panorama Sassi w Materze; 2) sąsiednie domy — z przodu z lewej strony znajduje się studnia; 3) wnętrze typowego domu; 4) nisza służąca za zegar słoneczny; 5) kanał, którym niegdyś doprowadzano wodę do cystern Miasto, które było scenografią do takiego filmu, jakim jest “Pasja” Mela Gibsona, czyli takie, które wygląda jak Jerozolima z czasów starożytnych – musi być niezwykłe. Matera, miasteczko leżące w regionie Bazylikata, blisko pogranicza z Apulią, bez wątpienia na to określenie zasluguje. Uważane jest za jedno z najstarszych miast na świecie i jest w dużej części wykute w skałach: w grotach i wąwozach powstały proste, ubogie domy mieszkalne. Dziś to popularne miejsce odwiedzane tłumnie przez turystów, ale nie zawsze tak było: kiedyś Matera, położona wszak daleko od Rzymu i innych ważnych miast, była, delikatnie mówiąc, bardzo nędzna. Ludzie, mieszkający w tych grotach (dwie małe izdebki, dzielone ze zwierzętami gospodarskimi, wilgoć, chłód, brak łazienki i porządnego oświetlenia, choroby, brak opieki lekarskiej), żyli w ciężkich warunkach, do tego stopnia, że śmiertelność niemowląt wynosiła tu ponad 50 %. I nie mówimy wcale o bardzo dawnych czasach, a o latach 40 i 50 XX wieku! Włochy dowiedziały się o Materze dzięki Carlo Levi, pisarzowi, który w swojej książce “Chrystus zatrzymał się w Eboli” opisał warunki życia mieszkańców. Dopiero wtedy podjęto decyzję o przesiedleniu ludzi mieszkających w grotach do bardziej cywilizowanych domostw. Wnętrze domu w Materze. Między nami mówiąc, wielu mieszkańców kichało na cywilizację i na noc wracało do skalnych gospodarstw, w wyniku czego niektóre domy trzeba było zamurować. Dlaczego wracali? Prawdopodobnie dlatego, że przesiedlenie miało charakter przymusowy i bylejaki; często rozdzielano sąsiadów i przyjaciół, zabrakło odtworzenia owej tkanki społecznej, jaka musiała się w takim miejscu jak Matera stworzyć. Tak czy inaczej, rząd postawił na swoim, ludzi wysiedlił, a opuszczonymi dzielnicami miasta zainteresowali się turyści. W latach 80 zresztą część domostw odrestaurowano i ponownie osiedlili się tam ludzie, tym razem w zdecydowanie lepszych warunkach. Obecnie Matera jest zatem w znacznej części zamieszkała, jest wpisana na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO, w przyszłym roku będzie Europejską Stolicą Kultury, służyła jako plan filmowy dla słynnych produkcji, jak choćby wspomnianej “Pasji”, słowem – nieźle sobie żyje. Tyle historia, a co z moimi wrażeniami? Bardzo cichutko Wam powiem, że Matera mnie rozczarowała. Wybrałam się do niej specjalnie z Bari, jeszcze przed wyjazdem pytając na grupie miłośników Włoch o to, co warto zobaczyć w okolicach miasta. Gremialna odpowiedź: jedź do Matery i rozkoszuj się każdą chwilą tam spędzoną. No to pojechałam. Może to jest trochę kwestia moich oczekiwań… bowiem nie tego się spodziewałam. Prawdę mówiąc, liczyłam trochę na zobaczenia citta’ – fantasma, jedynie śladów przeszłości, a zobaczyłam zamieszkałe, żyjące miasto, pełne hoteli, knajpek i barów. Owszem, ładne, niezwykłe i klimatyczne – labirynt spadzistych uliczek, strome schody, malownicze zaułki, jasne domki, kościoły. Wszystko to jest naprawdę piękne – ale to po prostu nie to, czego oczekiwałam. W sumie najciekawsze w Materze jest jej niezwykła historia – od miasta wykutego w skale, od wylęgarni chorób i nędzy do Europejskiej Stolicy Kultury. To i niezwykła panorama miasta z tarasu widokowego – wystarczą.